Myomen (vleesbomen) - Freya (2024)

Inhoudsopgave

1. Wat zijn myomen?
2. Hoe vaak komen myomen voor?
3. Wat is de oorzaak van myomen?
4. Wat zijn de symptomen?
5. Wat betekent het om myomen te hebben?
6. Lichamelijk onderzoek
7. Is behandeling van myomen nodig?
8. Behandeling met medicatie
9. Medische ingrepen
10. Wat kun je zelf doen?
11. Meer lezen

Inleiding

In deze brochure kun je lezen wat myomen zijn, of behandeling nodig is en wat er eventueel aan te doen is. We hebben hierbij specifiek gekeken wat de behandelmogelijkheden betekenen voor de vruchtbaarheid.

1. Wat zijn myomen?

Myomen (ook wel vleesbomen of uterusmyomen genoemd) zijn goedaardige knobbels die vooral bestaan uit spier- en bindweefsel. Ze komen voor op verschillende plekken in en om de baarmoeder (uterus). Ze kunnen in de baarmoederwand (intramuraal) of in de baarmoederholte (submuceus) zitten, maar ook aan de buitenzijde (subsereus) van de baarmoeder. De grootte kan verschillen. De ene myoom is slechts een paar millimeter, een ander kan zo groot zijn dat deze zelfs een paar kilo weegt. Je kunt er eentje of meerdere hebben. Afhankelijk van de grootte en het aantal kunnen ze leiden tot vergroting van de baarmoeder.

2. Hoe vaak komen myomen voor?

Van de 10 vrouwen met een lichte huid hebben 2 à 3 vrouwen myomen. Bij vrouwen met een donkere huid komen myomen vaker voor. In dat geval hebben 5 à 6 van de 10 vrouwen myomen. Het is niet bekend waarom dit verschil er is.
Myomen ontstaan vaker bij vrouwen die (nog) geen kinderen hebben gekregen.

3. Wat is de oorzaak van myomen?

Het is niet precies bekend waardoor een myoom in de baarmoeder ontstaat.
Mogelijk spelen een verstoorde hormoonbalans, chemische processen in het lichaam of genetische veranderingen (translocaties) een rol. De kans op myomen is groter als deze vaker voorkomen in je directe familie, soms ook bij vrouwen met obesitas of als je heel vroeg bent begonnen met menstrueren.
Myomen worden beïnvloed door de hormonen oestrogeen en progesteron en komen daardoor voor in de vruchtbare jaren van de vrouw. Door hormoonveranderingen, zoals bij vruchtbaarheidsbehandelingen en zwangerschap, kunnen ze gaan groeien.

4. Wat zijn de symptomen?

In de meeste gevallen merk je niet dat je een myoom hebt. Ze worden dan ook vaak bij toeval ontdekt. De plaats waar het myoom zit heeft meer invloed op de klachten dan de omvang.
Vooral als myomen in de baarmoederholte zitten, kun je menstruatieklachten krijgen. Het belangrijkste signaal is dat je zware menstruaties krijgt met veel bloedverlies, soms met stolsels en/of hevige menstruatiepijn.
Grote myomen aan de voorkant van de baarmoeder kunnen druk geven op de blaas met plasklachten. Aan de achterzijde van de baarmoeder kan een groot myoom druk op de endeldarm geven, waardoor je klachten met de stoelgang kunt krijgen.

Andere mogelijke symptomen, die minder vaak voorkomen, zijn:

5. Wat betekent het om myomen te hebben?

Als je myomen hebt die veel pijn en/of bloedverlies met zich meebrengen, kan dit je leven behoorlijk ontwrichten. Door veel bloedverlies kun je bloedarmoede krijgen, waardoor je je moe of kortademig voelt.
Er zijn aanwijzingen dat myomen in sommige gevallen gepaard kunnen gaan met verminderde vruchtbaarheid. In de meeste gevallen geven myomen echter geen problemen bij het zwanger worden of tijdens een zwangerschap.
Soms kunnen myomen problemen in de zwangerschap veroorzaken, zoals een grotere kans op een miskraam, loslating van de placenta, een stuitligging, vroeggeboorte. Soms is een keizersnede nodig.

6. Lichamelijk onderzoek

Als de arts myomen vermoedt zal hij/zij een gynaecologisch onderzoek doen. De grootte van de baarmoeder wordt in kaart gebracht en de baarmoedermond wordt bekeken. Hiervoor voelt de arts in je vagin* (vagin*al toucher) en zal hij/zij een spreider (speculum) gebruiken om de baarmoedermond te kunnen zien.
De arts kijkt met een (inwendige) echoscopie naar de baarmoeder en eierstokken. De plaats en grootte van de myomen worden beoordeeld. Myomen van meer dan een halve centimeter worden met een echo gezien.
Met een watercontrastecho kan de binnenkant van de baarmoeder in beeld worden gebracht. Deze echo wordt ook wel waterecho of SIS (Saline Infusion Sonohysterography) genoemd.
Indien nodig kan de arts verder onderzoek doen:

Bloedprikken: bij hevige menstuaties en als er tekenen van bloedarmoede zijn.
Uitstrijkje of kweekje: bij specifieke klachten over afscheiding of bloedverlies na het vrijen.
Hysteroscopie (diagnostisch): met een dun buisje wordt in de baarmoeder gekeken.
MRI-scan: als de echo onduidelijk is, kan op de radiologie afdeling een scan gemaakt worden door middel van een magnetisch veld. Met een MRI-scan kan de gynaecoloog ook zien of embolisatie mogelijk is (zie medische ingrepen).

7. Is behandeling van myomen nodig?

Als je geen klachten hebt van de myomen, dan is een behandeling en verdere controle niet nodig. Als je wel klachten hebt zijn er verschillende mogelijkheden voor behandeling. Het hangt af van de omstandigheden welke behandeling geschikt is.
Zo zijn de grootte, het aantal en de plek waar de myomen zitten belangrijk om te bepalen welke behandeling gekozen wordt. Maar ook het doel dat je wilt bereiken, zoals klachten verminderen, groei van myomen tegengaan of de myomen verwijderen. En natuurlijk is een kinderwens ook een factor die meespeelt in de beslissing.
Je beslist samen met je arts welke behandeling het best in jouw situatie past.

8. Behandeling met medicatie

Met medicijnen kan geprobeerd worden de hoeveelheid bloedverlies en pijn te verminderen. De myomen kunnen iets kleiner worden, maar blijven aanwezig. Na stoppen met medicijnen komen de klachten meestal terug. Bij grote en/of veel myomen valt het effect van medicijnen soms tegen.
Helaas is behandeling met medicatie niet aan te raden als je probeert zwanger te worden.

Mogelijke medicatie:

• NSAID’s (Niet-Steroïde Anti-Inflammatoire Drugs)

Pijnstillers die vaak goed werken bij menstruatiepijn en soms ook het bloedverlies iets verminderen, bijv. diclofenac, ibuprofen, naproxen, indometacine. Deze middelen zijn zonder recept verkrijgbaar als tablet en/of zetpil. Innemen alleen tijdens de menstruatie, zo lang als nodig. Let op: als je maag- of darmproblemen hebt, raadpleeg dan eerst je arts. Het gebruik van een NSAID kan de vruchtbaarheid nadelig beïnvloeden. Als je zwanger wilt worden bespreek dit dan met je arts.

• Tranexaminezuur

Dit middel laat het bloedverlies met ongeveer de helft afnemen doordat het de stolling van het bloed beïnvloedt. Innemen alleen tijdens de menstruatie. Niet gebruiken als je een verhoogde kans op trombose hebt. Over het gebruik van dit medicijn tijdens de zwangerschap is nog te weinig bekend om met zekerheid te kunnen stellen dat het veilig is. Bespreek daarom met je arts.

• De anticonceptiepil

De pil onderdrukt de eisprong en kan daardoor een vermindering van pijn en bloedverlies geven. Bij myomen kan dit met ongeveer een kwart verminderen. Helaas is er geen bewijs dat de groei en/of aanmaak van (nieuwe) myomen met de pil verholpen worden.
Er is de bekende anticonceptiepil voor dagelijks gebruik, maar er is ook pleister en vagin*le ring verkrijgbaar. Als je rookt of verhoogde kans op trombose hebt, kan het een minder verstandige keuze zijn. Gedurende gebruik van de anticonceptiepil is zwanger worden in principe niet mogelijk.

• Progesteronpreparaten

Deze medicatie zorgt ervoor dat het baarmoederslijmvlies niet opgebouwd wordt; de menstruatie blijft weg. Dit kunnen tabletten zijn die je dagelijks inneemt. Andere opties voor langdurig resultaat zijn een Implanon onderhuids staafje (via injectie in de bovenarm) of Mirena-spiraal. Gebruik dit medicijn niet terwijl je zwanger probeert te worden.

• GnRH-agonisten (ook wel LHRH-agonisten genoemd)

Door deze medicijnen (injecties 1x per maand of 1x per kwartaal) kom je tijdelijk in een situatie als na de overgang. Ze onderdrukken de aanmaak van hormonen in je hersenen, zodat de eierstokken niet worden geactiveerd. In je baarmoeder groeit het baarmoederslijmvlies niet en er is geen sprake van bloedverlies. Ook kunnen de myomen kleiner worden. Dit middel kun je maar een beperkte tijd (6 mnd) gebruiken vanwege het risico op botontkalking (osteoporose). Deze behandeling wordt soms ook gegeven vóór een operatie. Gebruik dit medicijn niet terwijl je zwanger probeert te worden. Nadat je met dit medicijn gestopt bent, komt je cyclus weer op gang waardoor de kans op een zwangerschap weer mogelijk is.

Alle medicijnen hebben voor- en nadelen. Soms zijn er bijwerkingen en niet bij alle vrouwen is het effect voldoende. Voordat er een keuze kan worden gemaakt voor een van deze middelen, is een uitgebreid gesprek met je arts noodzakelijk.

9. Medische ingrepen

Er zijn diverse ingrepen waarmee de arts kan proberen de myomen te verwijderen. Bij een ingreep met behoud van de baarmoeder blijft de kans bestaan dat er nieuwe myomen ontstaan.
Belangrijk: De genoemde behandelingen zijn niet in alle gevallen mogelijk. Dit hangt af van de plek waar de myomen zitten en je persoonlijke omstandigheden.

• Therapeutische hysteroscopie

Tijdens een therapeutische hysteroscopie worden myomen die in de baarmoeder zitten chirurgisch verwijderd. De gynaecoloog gebruikt hiervoor een elektrisch verhit lisje, een schaartje of een ander instrument. Deze behandeling lijkt in de meeste gevallen geschikt te zijn voor vrouwen met een kinderwens.
Een hysteroscopie veroorzaakt zelden complicaties. Het kan dan gaan om hevig bloedverlies, een ontsteking of overgevoeligheid, of een klein gaatje in de baarmoederwand dat in de meeste gevallen vanzelf geneest.

• Enucleatie/myomectomie

Kleine en gesteelde myomen in de wand of aan de buitenzijde van de baarmoeder kunnen worden ‘uitgepeld’ of verwijderd tijdens een laparoscopie (kijkoperatie) of laparatomie (buiksnede). De baarmoeder blijft in principe behouden. De risico’s zijn bloedverlies, verklevingen of infectie. Door verklevingen kan zwanger worden moeilijker zijn. Mogelijk krijg je het advies de bevalling via een keizersnede te doen.

• Embolisatie van myomen

Via een slangetje in de slagader van de lies kan met kleine plastic of gelatine korreltjes de bloedtoevoer naar de myomen wordt geblokkeerd. Hierdoor krimpen de myomen. Voor vrouwen met een kinderwens wordt deze behandeling afgeraden.

• MR-HIFU

Tijdens een MR-HIFU behandeling wordt een MRI-scan gecombineerd met een echoscopie. Door het bundelen van de geluidsgolven van de MRI wordt het myoomweefsel van buitenaf verhit. De myomen slinken zonder de baarmoeder te beschadigen. De afkorting MR-HIFU staat voor Magnetic Resonance guided High Intensity Focused Ultrasound.
Ongeveer 75% van de patiënten komt niet in aanmerking voor de behandeling omdat de darmen vaak ervoor liggen. Dit is een recente methode en is op dit moment alleen mogelijk als je meedoet aan een studie. Je kunt niet deelnemen als je in het opvolgende jaar zwanger wilt worden.

• Myolyse

Bij myolyse, een nog nieuwe techniek, wordt een miniatuur-echoscopiesonde in de baarmoeder gebracht. Op geleide van het echobeeld wordt een instrument ingebracht waarmee het myoom wordt behandeld. Dit kan door middel van laser, verhitting (diathermie), bevriezing (cryomyolyse) of van geluidsgolven. De myomen verdwijnen vaak niet, maar worden kleiner. De effectiviteit en veiligheid van de behandeling is nog niet wetenschappelijk bewezen.

• Hysterectomie

De enige definitieve oplossing voor myomen is een hysterectomie: dit is de verwijdering van de hele baarmoeder. Afhankelijk van de situatie kunnen wel of niet tevens de eierstokken verwijderd worden. Na deze ingrijpende operatie is het niet meer mogelijk om zwanger te worden. Indien de eierstokken ook verwijderd worden, kom je in de overgang.

10. Wat kun je zelf doen?

Helaas kun je niet veel doen aan myomen. Wellicht kan voeding van invloed zijn op de hormoonbalans, waardoor de klachten kunnen verminderen. Wetenschappelijk bewijs is er hiervoor niet. Raadpleeg een (voedings)deskundige als je met voeding je hormonen beter in balans wilt proberen te brengen.

Het is belangrijk om goed naar je eigen lijf te luisteren en bij twijfel je arts te raadplegen. Soms geven echobeelden niet goed weer wat er in jouw baarmoeder zit. Blijf je klachten serieus nemen en zorg ervoor dat je arts dat ook doet. Indien nodig, kun je een second opinion aanvragen. Check wel altijd bij je verzekering of dit gedekt wordt.

11. Wil je meer lezen?

Degynaecoloog.nl over myoom
De studie naar MR-HIFU
Proefschrift over het effect van myoomverwijdering op onvruchtbaarheid bij vrouwen met myomen

Dit is een uitgave van:
Freya, vereniging voor mensen met vruchtbaarheidsproblemen ©
Tekst: José Knijnenburg (februari 2022)
Controle: Dr. J. van Disseldorp (mei 2022)
Aan deze tekst kunnen geen rechten worden ontleend, tevens aanvaardt Freya geen aansprakelijkheid indien regels door instanties anders worden gehanteerd.